(Etik dersi ödevinden bir bölüm)
2.3.-Radyo’nun Amacı
2.3.1.Genel Olarak Radyo’nun Amacı
Radyo diğer kitle iletişim araçları gibi topluma karşı sorumlulukları olan bir haberleşme aracıdır.Bu nedenle Türkiye’de ve dünyada,yazılı veya sözlü bazı amaçlar gütmektedir.
Radyonun sorumlulukları ve mesleki etik anlayışı incelendiğinde bazı maddeler gözümüze çarpar.Özel radyolar için çok geçerli olmasa da,ülkemizde TRT bazı temel amaçlar belirlemiştir.Bunlar: (2)
a) Programların birbirini tamamlayacak ve dinleyiciye seçme hakkı tanıyacak şekilde, birden fazla radyo ile bütün yurt sathına yayılmasını, sınır bölgelerimizde yaşayan va¬tandaşlarımızın bu programları dinlemelerini öncelikle sağlamak,
b) Türkiye Cumhuriyeti Devletini, zengin kültürünü, tarihi değerleri hayat şekli, düşünceleri, duygulan ve hoşgörüsü ile kendi insanımıza tanıtacak, ülkemiz aleyhine düzenlenecek yabancı yayınların etkisini silmeye yönelik, inandırıcı, öğretici ve ilgi çekici programlar yapmak,
c) Yurt içinde yapılacak sürekli radyo yayınları ile Türk toplumuna doğru, tarafsız ve çabuk haber vermek. Kamuoyunun Anayasa ilkeleri doğrultusunda, serbestçe ve sağlıklı bir şekilde oluşması için çeşitli yaş, meslek, eğitim ve kültür seviyesinde bulunan dinleyicilerin eğitim ve kültürlerine katkıda bulunmak, müzik ve eğlence ihtiyaçlarını karşılamak,
d) Türkiye'nin diğer ülkelerle, sosyal ilişkilerinin, milletlerarası entegrasyona yönelik, ihracattın geliştirilmesinde, yeni pazarların bulunmasında, karşılıklı yatırım anlaşmalarında sağlanan işbirliği imkânlarının tanıtmasına yardımcı olmak
e) Radyo yayınlarının stüdyodan dinleyicilere ulaşmasına kadar geçirdiği bütün safhalarda en ileri teknolojik gelişmelere uygun olarak, kalitesini muhafaza etmek,yayınların yurdun her tarafına u1aştırılmasına ve mevcut yayınların kalitesinin artırılmasında,günümüzde devamlı değişen teknolojiye uyum sag1amaktır.
1-Aziz,Aysel,A.G.E.,s.94
2-TRT Genel Yayın Planı-1996,s2
2.4.Radyo ve etik
2.4.1.Radyo’da Etik
Her kurumda olduğu gibi Radyo’da da belirli bir etik anlayışı yer alır.Ancak çok tartışmalı olan bu etik kavramı oldukça görecelidir.Bir radyo kuruluşunca etik olarak görülen bir davranış başka bir kurumca etik dışı olarak değerlendirilebilir.Genellikle yayın politikalarınca açıklanabilecek bu olay kimi zaman çeşitli tartışmalara da neden olmaktadır.
Radyo özellikle ülkemizde etkinliğini yitirmektedir. Bu elbette kişileri etkileyebilecek bir haberleşme aracı olduğunu da değiştirmez.Ancak son 20 yılda Televizyonun hızla yaygınlaşması,günümüzde de internetin hız kazanmasıyla radyo eski günlerini aramaktadır.Günümüz radyo dinleyicisi yolculuklarda veya diğer kitle iletişim araçlarına ulaşımın güç olduğu yerlerde daha fazladır.Bu bakımdan radyo(ulaşılabilirlilik) büyük avantaj sağlar.Buna karşın görsel öğelerden yoksun olmazsı dinleyici kaybetmesine neden olmaktadır.
Tüm bu nedenlerden dolayı radyo yayınlarında büyük bir değişim gözlenmiştir.Özellikle müzik yayınına ağırlık veren istasyonlar,en yeni şarkıları yayınlayarak dinleyici kazanma çabasındadır.Bir başka değişim ise ciddiyetten uzak programların yaygınlaşmasıdır.Birkaç radyo istasyonu dışında çoğu radyo istasyonu “reklam” elde edebilmek için bu çabaya girmiştir.İşte tam burada etik değerler tartışılmaya başlanılabilir.Reklam yani kar elde etmek amacıyla yayın politikası belirlenebilir mi?
Çoğu ülkede olduğu gibi ülkemizde de kamusal radyo yayıncılığı kar amacı gütmez.Genellikle kendi yayın akışını sürdürebilecek kadar reklam almak onun için yeterlidir.Ancak özel radyo istasyonlarının kuruluş amacı kar elde etmektir.Bu bazı istisnai durumlar dışında genellikle tüm dünyada böyledir.
Haber gibi tarafsız olunması gereken programlarda bu konu daha bir önem taşır.Örneğin bir şirketin haberini yaparak,para kazanan bir radyo istasyonunun yaptığı ne kadar etiktir?
Bu istasyon şirketin haberini yaparak ondan para alır ve bir nevi onun reklamını yapar.Böylelikle dinleyicileri yönlendirmiş olur.Bu davranış çoğu insan için etik değer taşımaz.Ancak,şöyle bir karşı tez de öne sürülebilir.”Her şey haber değeri taşıya bilir”
Bu görüşü savunan istasyon her şeyin haberinin yapılabileceğini bunun için alınan paranın da doğru olduğunu savunabilir.
Bu davranış çoğu medya patronunca desteklenen bir düşünce olsa da ne yazık ki açıkça belirtilmez.Bunun yerine gizlice yapılan anlaşmalarla medyayı yönlendirip para kazanma yoluna giderler.Bu hem insanların etik sorgulamasından onları kurtarmaktadır,hem de yasal prosedürü etkisiz hale getirmektedir.
ONUR ÇOBAN
İ.Ü. İletişim Fakültesi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder