5.2.Çocuklarla yapılan araştırmanın değerlendirilmesi
20 çocukla yapılan araştırma sonucu elde edilen veriler şunlar olmuştur:
-Televizyonda izlediğiniz reklamlardan hatırladıklarınız nelerdir?
Çocuklar bu soru karşısında iki türlü yanıt vermişlerdir.Bazıları sadece genel olarak bir tür belirtmiş diğerleri ise bununla beraber marka isimlerini de söylemişlerdir.
Çocuklar kategori olarak,Telefon reklamları,Çocuk reklamları,çikolata reklamları,Çocuk bezi reklamları,deterjan reklamları,Beyaz Eşya reklamları,Sucuk reklamları,Diş fırçası ve diş macunu reklamı, Otomobil reklamları, Elektronik eşya reklamını izlediklerini belirtmiştir.
Marka belirtenler ise Dido,Kitkat,Sütaş, nesquik gibi kendilerine yönelik ürünleri belirtirken Kosla,İpek mobilya, Turkcell, Uhu,Göz grup, Arçelik, İstikbal, Puma, Samsung, Nokia, Omo, Nestle, Beko, Akbank gibi yetişkinlere yönelik ürünlerinde saymışlardır.
Çocukların yüzde sekseni çikolata reklamlarını izlediklerin belirtmiştir.İkinci sırada ise deterjan reklamları gelmektedir.
TİAK’ın verileri ile karşılaştırılma yapıldığında Ülker gibi çikolata reklamlarının sıklıkla yayınlanması bu sonuca etken olara gösterile bilinir.Ayrıca ekranda sürekli cep telefonu reklamı verilmesi çocukların televizyonda bu markalar ile muhatap olmalarına neden olmuştur.Bu yargı aynı şekilde otomobil reklamları içinde geçerlidir.
Çocuklar ayrıca Film fragmanlarını reklamlarda sıkça gösterildiğini söylemişlerdir.
-Aklınıza gelen markalardan birkaçını sayabilir misiniz?
Çocuklar bu soruya Domestos, Nike, Ace, Citroen, Adidas, Arçelik, Puma, Beko, Nokia, Samsung, Yeşil kundura, Converse, Digitürk ,Omo, Sinbo, profilo, Lescon, Kinetix , avon, polaris gibi yetişkinleri hedef alan ürünleri sayarken;Kitkat, Kent, Nesquik, Ülker, Barbie, albeni gibi kendilerine yönelik ürünleri de saymışlardır.
Çocuklar yetişkinlere yönelik 20 ürünü sayarken kendilerine yönelik sadece 6 marka saymışlardır.
Çocukların yüzde yetmişi bu soruya giyim markalarını belirterek cevap vermiştir.Reklamlarda sıkça sayılan Ülker,kitkat,digitürk,Arçelik gibi ürünler cevap verilen markalardandır.
-Yukarda Saydığınız ürünlerin hangilerini kullanıyorsunuz?
Bu soruya çocuklar Puma,Nike,Ülker, polaris, kitkat, adidas diye cevap vermişlerdir. Cevaplardan anlaşıldığı gibi yiyecek ve giysi ürünleri dışında çocuklar çok sayıda marka ile ilişkili olsa da bunları sadece bilmekte kullanmamaktadırlar.
Özellikle Digitürk ve diğer telefon markaları çocukların ilk aklına gelen ürünler olsa da bunların reklam ve çevre ile ilişkisi ortadadır.
-Aşağıda belirtilen sınıflandırmaya göre bildiğiniz markaları yazınız.
Cep Telefonu:
Çocuklar bu soruya Siemens,Nokia, Samsung, philips markalarını vererek cevaplamışlarıdır.
Nokia yüzde 90 gibi bir oranla cevaplanmıştır.Dizilerde en çok yayınlanan cep telefonu reklamlarından olan bu marka bilinirlilik açısından da ilk sıradadır.Sık söylenme açısından ikinci sırada olan samsung, aynı şekilde dizilerde sıklıkla yer almaktadır.
Kozmetik ürünü:
Avon, Nivea, oriflame, Dove olarak cevaplanan bu soruda en çok Avon ismi belirtilmiştir.
Reklamlarda sıklıkla gelen Avon ayrıca ailelerin kullanımı göz önünde tutulduğunda en çok bilinen kozmetik markalarının başında geldiği belirtilmiştir.Reklamlarda yer alan Nivea markası da bilinen ürünlerdendir.
Bu soruya iki çocuk cevap vermemiştir.
Banka:
Ziraat bankası, İş Bankası, Denizbank, Akbank, Finansbank, Garanti, Bank Asya olarak cevaplanan bu soruya çocuklar en çok Akbank,İş Bankası ve Garanti cevabını vermiştir.
Reklamlarla karşılaştırıldığında en çok cevaplanan bankalar gibi Bank Asya’nın da söylendiği dikkat çekmektedir.
İçecek:
Coca-cola, Cola Turca, Fanta, Nesquik markaları bu soruda cevap olarak verilmiştir.Direk çocuklara yönelik olan sadece Nesquik olsa da en fazla kola markaları belirtilmiştir.
Ayrıca marka vermeden meyve suyu diye cevaplayan çok sayıda çocuk vardır.
Bu cevaplara bakıldığında her iki kola markasının da televizyonda sıklıkla gözüktüğünü belirtile bilinir.Ayrıca Tamek,Dimes gibi meyve suyu reklamları da sıklıkla ekran gelmektedir.
Çikolata,gofret,sakız,bisküvi:www.onurcoban.com
Rondo, Kitkat,Ülker,Falım,Nestle,Dido,Tutku, Alpella, biskrem diye cevaplanan bu sorularda Ülker en fazla söylenen marka olmuştur.Cevaplardan anlaşıldığı gibi Ülker ayrıca belirtildiği gibi farklı ürünler halinde de söylenmiştir.
Ayrıca çocukların tüketimine en çok uyan bu kategoride, çocukların yüzde yirmi beşi hiç cevap vermemiştir.
Elektronik eşya:
Çocuklar bu soruya Beko, Arçelik, Sinbo, Vestel, Profilo gibi ürünleri belirterek cevaplamışlarıdır.
Beko ve Arçelik en çok tercih edilen markalar olmuşlardır.Reklamlarla karşılaştırıldığında bu tutarlı bir davranıştır.
Mobilya:
Çocuklar bu soruya İstikbal,Yataş, Merinos, Bellona, İpek cevaplarını vermişlerdir.
İstikbal’in en çok cevaplanan marka olduğu bu soruda bellona da tercih edilmiştir.
Gözlük:
Çocuklar bu soruya Emre optik ve Göz grup olarak cevaplamıştır.
Reklamlarda en çok tercih edilen kategorinin gözlük olmasına rağmen çocuklar bu soruya cevap vermekte zorlanmışlardır.En az sayıda cevaplanan sorulardan biri bu sorudur.
Çocuk Bezi:
Can bebe, huggies, molfix, prima bu soruda söylenen markalardır.Çocukların tamamı bu soruyu yanıtlamış ve çoğunluğu can bebe cevabını vermiştir. Huggies gibi markaların söylenmesi reklamlarla uyumludur.
Otomobil:
Çocukların tüketimi için tasarlanmayan bu kategoride çocuklar, Fiat, Honda,Toyota, Mazda, Mercedes, BMW, Tofaş, Dodge, Ford, Kia, peugeot, VW, Ferrari, hyundai, Renault gibi cevaplar vermişlerdir.
Çocukların en fazla ürün saydıkları kategoriyi oluşturan otomobiller reklamlarda da farklı markalar olarak sıklıkla gösterilmektedir. Çevre ve televizyon faktörlerinin etkisindeki çocuklar otomobil markalarıyla daha fazla ilgilenme ihtiyacı hissetmektedirler.
Otomobil Lastiği:
Çocuklara çok uzak olduğu düşünülen bu markalarda, Lassa, goodyear, michael sayılan ürünlerdir.
Çocukların çok ilişkisi olmaması gereken bu üründe bile cevaplama oranı yüzde 60 düzeyindedir.
SONUÇ
Araştırma çocuk ile marka kavramlarının ilişkisini irdeleme ve bunların olası sonuçlarını belirleme amacı gütmektedir.Bunun için yapılan incelemede hem
www.onurcoban.comkuramsal hem de uygulamalı araştırmalar gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın kuramsal kısmında marka ve reklam kavramlarının üzerinde durulmuştur.özellikle kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle dünyanın herhangi bir yerine kolayca ulaşılabilinmesi,reklamcılığı daha da geliştirmiştir.Farklılıkların ortaya konulması amacıyla oluşturulan markalar doğru planlama stratejileri ile reklamlarda boy göstermektedir.
Tüm yaş gruplarında olduğu gibi 18 yaş altındakilerin de ekrandan etkilenmesi kaçınılmazdır.Bu nedenle bu yaş grupları da diğerleri gibi ihmal edilmemelidir.Çocukların gelişiminin henüz tamamlanmamış olması televizyonun zararlı özelliklerinden daha fazla etkilenmelerine sebep olabilmektedir.Bu açıdan programların hedef kitleleri doğru belirlenmelidir.
Araştırmada görüldüğü gibi 5-11 yaş grubunun en çok izlediği programlar şiddet içerikli dizilerdir.Bu dizilerin içerikleri kadar aralarında yayınlanan reklamlarda denetlenmesi çok önemlidir.Yanlış kodlar içeren reklamlarla karşılaşan çocuklar bundan zarar görebilmektedirler.
Araştırmanın kuramsal kısmında açıklandığı gibi hedef kitle kavramı bu açıdan çok önemlidir.Doğru belirlenmiş hedef kitle hem olası sorunları ortadan kaldıracak hem de reklamların doğru bir şekilde amacını yerine getirmesine yardımcı olacaktır.Tüketim amacıyla hazırlanan reklamlar yanlış hedef kitleye verildiğinde bilinirlilik oranı satış oranına yansımayacaktır.Bu açıdan bakıldığında çocukların izledikleri programlarda çocuklara yönelik ürünlerin yer alması gerekmektedir.
Araştırmanın uygulama kısmı iki aşamadan oluşmaktadır.İlk olarak TİAK’tan alınan veriler çalışmaya ışık tutması hedeflenmiştir.Daha sonra yaşları 10-11 arasında değişen 20 çocukla yapılan çalışma ile çocuklara yüz yüze görüşmeyle sorular sorulmuştur.Bu sorularda çocukların bildikleri markalar belirlenip reklamlarla karşılaştırılması yapılmıştır.
Görüşme sonuçlarına göre çocukların büyük çoğunluğunun kendilerine yönelik olmayan ürünleri bildikleri ancak bunların çoğunu kullanmadıkları anlaşılmıştır.Çocuklar otomobil gibi bir ürün hakkında 15 markayı sayabildikleri halde, kendilerinin tüketimine daha fazla uygun olan gofret,çikolata gibi ürünlerde sadece 9 tanesini sayabilmişlerdir.Bu açıdan bakıldığında çocuklar kullandıkları ürünlerden çok kullanmadıkları ürünleri daha çok bilmekte oldukları anlaşılmıştır.
Aradaki bu farkın anlaşılması amacını güden bu çalışmada verilen cevaplar ile TİAK’ın verileri karşılaştırılmıştır.Reklamlarda çok sayıda otomobil,banka ve cep telefonu ürünü gösterilmesi çocukların bilgilerine de yansımıştır.Çocuklar bu ürünler onurcoban.comhakkında oldukça fazla sayıda marka bilmektedirler.
Markalara bakıldığında reklamı çok yapılan Ülker,Nokia,Akbank gibi markalar çocukların çoğu tarafından bilinmektedir.Çocuklar reklamlarda sıklıkla tekrarlanan ürünlerin çoğunu duymuşlardır.
Ancak cevapların bazıları, reklamlarda yer almayan ürünlerdir.Bunların çevresel koşullar ile ortaya çıktığı düşünüle bilinir.Ailelerinin kullandıkları ürünleri de bilen çocuklar,bu ürünler reklamlarda yer almasa da saymışlardır.Bu açıdan bakıldığında markalarının bilinirlilik oranının sadece televizyon tarafından şekillendirilmediği sonucuna varılabilir.Ancak en büyük etkenlerden birinin televizyon reklamları olduğu da yine bu çalışmada ortaya çıkmaktadır.
KAYNAKÇA
KİTAPLAR:
AnaBritannica,İstanbul,Hürriye Ofset Matbaacılık ve Gazetecilik AŞ,1994
AVŞAR , Zakir ve ELDEN, Müge, Reklam ve Reklam Mevzuatı, RTÜK yayınları, Ankara, 2004
ERGÜN, Yolcu ,Televizyon Reklamcılığı , İ.Ü.İletişim Fakültesi yayınları,İstanbul,2001
GÜLSOY,Tanses,Reklam Terimleri ve Kavramları Sözlüğü,1999
KARS, Neşe ,Televizyon Programı Yapalım Herkes İzlesin,Derin Yayınları;İstanbul,2003
MUTLU,Erol,İletişim Sözlüğü,Bilim ve Sanat Yayınları,Ankara,1998
ÖNGÖREN, Gürsel ve AVŞAR, Zakir, Radyo ve Televizyon Hukuku, Piramit Yayıncılık, Ankara, 2003
ÖZER,Çetin,Yayınlanmamış Ders Notları,İ.Ü.İletişim Fakültesi Reklam Fotoğrafçılığı Dersi
PEMBECİOĞLU,Öcel,Nilüfer, İletişim ve Çocuk, Ebabil Yayınları, Ankara, 2006
ELEKTRONİK KAYNAKLAR:
TDK Güncel sözlük.
http://www.tdk.gov.tr
KURUMLAR
Televizyon İzleme Araştırma Komitesi (TİAK)
Başrollerini Dustin Hoffman ve Meryl Streep'in baylaştığı 1979 yapımı Robert Benton filmi Kramer vs Kramer...
Bir aile filmi olan bu yapım 1970'li yılların tüm öğelerini içinde barındırıyor. Değişen aile yapısı, cinsellik, modern yaşam ve klasik sinemaya göre farklı konusu...Günümüzde konu artık sıradanlaşmış olsa da bu türün ilklerinden olduğu unutulmamalı...
Hayatına devam etmeye çalışan Ted, kız arkadaş ediniyor. Oğlu ile rutinleşen sabah sahneleri (sırayla Tuvalete gittikleri tek plan çekim) sırasında Ted'in sevgilisi ile oğlunun karşılaşması 70'lerin ruhunu yansıtıyor:)
Ancak filmin en önemli yeri belki de mahkeme sahneleri. Oldukça "sert" geçen davada her iki tarafta birbirini kötülüyor. Durumun Ted açısından kötüye gitmesi ve çocuğun babasını terk etmek istememesi izleyiciyi ağlatıyor...Filmin sonu ise buradan değil, izleyerek öğrenilmesi gerekir bence:)
Film tüm zamanların en görkemli eserlerinden bir olduğundan defalarca yeniden çekilmiştir. Bu filmlerden 1940 yılında çekilen versiyonuda oldukça başarılıdır.
Dinazor kemikleri üzerine çalışan Dr.Huxley, sponsor arayışı içerisindedir. Evliliğe hazırlanan doktor, projesini tamamlamasına bir iki kemik kala, zengin birinin avukatıyla görüşür. Ancak bu sırada karşılaştığı Susan Vance(Hepburn) tarafından işler iyice karışır. Bu sahneden sonra doktor Huxley, bir köpeğin peşinden kemik bulmak için koşar, kadın geceleği giyip sponsorunun karşısına çıkar vs...Hayatı bir daha eskisi gibi olmayan Doktor, başına gelen komik felaketlerin henüz hiç birşey olduğunu bilmemektedir. Zira bir süre sonra Susan'ın kardeşi tarafından bir bebek gönderileceğini öğrenir.
Son olarak filmin o zamanki durumundan bahsetmekte yarar var. Çünkü film, şu an en iyi yapımlar arasında gözükse de, çekildiği yıllarda inanılmaz eleştiriler aldı. Gişede tam anlamıyla çuvallayan bu film, ABD sansür kurulunun sıkı takibine de maruz kaldı. Çünkü, filmde son kemiği arayan Doktorun başka bir şeyi ima edip etmemesi ve "gay" kelimesinin ilk kez gerçek anlamıyla kullanılması o zamanlar için biraz "fazlaydı."
Film 1930'lu yıllarda 2 aylak adamın başından geçeni anlatmaktadır. Bu iki arkadaş beraber hapisten kaçmaya çalışmaktadır. Ancak sadece biri kaçabilir. Aradan yıllar geçince hapisten çıkan aylaklardan biri, diğerinin dev bir montaj fabrikasının sahibi olduğunu öğrenir. Önce diğer adam biraz tereddüt etsede arkadaşına sonunda sahip çıkar. Bu arada hapisten çıkan adamın bir kıza aşık olması ve onun peşinden koştuğu sahneler cidden eğlencelidir.
Filmin şarkıları(özellikle final sahnesi) cidden hoştur. Siyah beyaz bir yapım olan bu filmde belki de en dikkat çeken sahneler uçan paraların ve şapkaların yer aldığı rüzgar sahnesi ve araba ile kovalamaca sahneleridir.
Evrensel bir yaşlılık hikayesi olan film gerek konusu gerekse sıcak havayı yansıtan-ki sürekli yelpazeler çalışır- atmosferiyle oldukça boğucudur.Oyunculukların çok iyi olduğu filmde "vefalı" gelin rolünde Setsuko Hara ise unutulmazdır.
