SANAT NEDİR?

SANAT NEDİR?

Sanatın ne olduğunu anlamak için sıkça karşımıza çıkan şu soruyu cevaplamak gerekir.Sanat sanat için midir yoksa toplum için mi?Özellikle lisede edebiyat derslerinde sıkça karşımıza çıkan bu soru, günümüzde olduğu gibi geçmişte de sanatın tanımı için çok önemli bir rol oynamıştır.
Bir eserin sanat olarak kabul edilmesi için en önemli şeylerden biri farklı olmaktır.Herkes eline kağıdı alıp resim yapabilir ancak farklı çizim tekniklerine sahip olan eser hemen kendini diğerlerinden ayırır. Özgünlük sanat eserleri için olmazsa olmazlardandır.Özgün bir eser tek başına sanat eseri olmaya yetmez.O işte belli bir çabanın bulunması çok önemlidir.Resim ve müzikte üstün körü yapılmamış eserler hemen dikkat çeker.
Resim ve müzik gibi sinema da sanatsal bir film nasıl olur sorusu vardır.Işık,ses ve kurgu gibi bazı öğelerin yerinde ve düzgün kullanımı sanat için çok önemlidir.Belli bir emeğin ve özenin harcanması,insanlara bir takım duygu ve düşüncelerin aktarılması bana göre bu sektörü bir sanat haline getirir.Tabi ki bunu yaparken ticari kaygılardan uzak olunması gerekir.Sırf para kazandırıyor diye benzer senaryolu hatta aynı diye bileceğimiz çekim teknikleri o eserin bir kopya olması gerçeğinden başka bir şey ifade etmez.
Peki bir ‘sanat eserini’ toplumla ilişkisi nasıl olmalıdır?Bu soru oldukça uzun tartışmalar yaratabilecek bir sorudur Bana göre herhangi bir eserin sanat eseri olarak kabul edilmesi için onun toplumla hatta toplumlarla olan bağlarının da incelenmesi gerekir.Sadece daha önce olmayanı yapmakla bu iş olmaz.Sanat eserlerinin insanlara karşı bir sorumluluğu olmalıdır.Özellikle günümüz dünyasında bunu önemi oldukça artmıştır.Artık bir resmi, insanlar İnternet’te görebiliyor;filmleri ise TV’den defalarca izleyebiliyorlar.Böylelikle eserler daha fazla insana ulaşmakta,insanların hayatlarını da o ölçüde etkilemektedir. İnsanların yaşayışını etkileyen eserler mutlaka bir takım mesajlar içermelidir. Bu mesajlar sadece düşünce değil,duyguların ve beklentilerin de anlatılması şeklinde olabilir.
Özellikle televizyonun ortaya çıkmasıyla ticari kaygılar daha fazla ön plana çıkmıştır.İçeriyi tamamen boş,hiçbir şey ifade etmeyen ve birbirinin aynısı olan programlar türemiştir.Bu programlarda bazen ‘ünlü’ kişilerin rol alması bazen de çeşitli göz boyamaları(para ödülleri,şiddet gibi duyguların ön plana çıkarılması vs.)ile izleyiciyi ekrana bağlamakta ve reklam yoluyla oldukça büyük paralar kazanılmaktadır.TV’deki bu eserlerin sanat olarak değerlendirilmesi çok yanlış olur.Yapılan ticari bir faaliyetten başka bir şey değildir.Elbette bir çok sanatçı (yazar,şair,ressam vs. )geçimini yaptıkları sanat eserleriyle sağlamaktadır ama bunların bir çoğu parayı ikinci planda tutup eserlerimi nasıl daha iyi yapabilirim kaygısı duyarlar.Bu onlara sanatçı kimliği kazandırır.
İnsanların sanat eserlerini anlaması onlarla karşılıklı etkileşim sağlayabilmesi çok önemlidir.İnsanlık,tarihi boyunca(hatta günümüzde)daha az ilgi gören, sadece bazı ‘bilgi sahibi’ insanın anlayabileceği eserlerin sanat eseri olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünmektedir.Peki nasıl olurda insanların verilmek(tabi varsa)istenen mesajları anlayamadığı eserler sorumluluk sahibi olduklarını iddia edebilir.Klasik bir tabirle halkıyla aynı dili konuşmayan nasıl onlara yol gösterebilir.Elbette bunu söylerken toplumun eğitim düzeyini göz önüne almamalıyız.Ne yazık ki çeşitli nedenlerle(maddi olanaksızlar,çeşitli ideolojik çıkarlar vs.)bir çok toplum geri kalmıştır.Hatta bu toplumların çoğu TV’de gördükleri her şeyi doğru kabul etmeye şartlandırılmıştır.Bu gibi nedenler sanat eserlerinin anlaşılmamasına neden olabilir ama böyle bir durumda bile sanatçı üzerine düşen görevi yapmalı belki de biraz ‘halka inip’ gerçek sanatı göstermeye çalışmalıdır.
Toplumun kültür düzeyinin yüksek veya en azından yapılan bir eser ile aynı olduğunu düşünelim.Bu eser sadece belli bir kesime hitap ediyorsa bu sanat olmamalıdır.Popüler diyebileceğimiz bir çok filmin ve kitabın sanat dışında tutulması yanlış bir davranış olur.Eğer özgün ve emek sahibi bir film gerçekten bir mesaj taşıyor,ticari kaygı duymuyor ve üstelik çok sayıda insan tarafından izleniyorsa bu onun dışlanacak bir film değil aksine gerçek bir sanat eseri olduğunu gösterir.Ancak ne yazık ki bir çok sanat ödüllerini kazan filmler kendini toplumdan dışlamış hatta az sayıda izlenmiş olması sayesinde bu ödülleri almıştır.Bunun nedeni şüphesiz sanatın sadece sanat için yapıldığını düşünen elit(!)bir kesimin bu ödülleri vermesidir.
Kısacası bir eserin sanat olarak değerlendirilmesi için yazıda bahsettiğim özelliklerin yanında toplum tarafından kabul edilmiş olması gerekir.Bunun için tabi ki halkın bilinçli ve eğitimli olması şarttır.Bu konuda herkes elinden geleni yapmalıdır.Yazının başındaki soruya gelecek olursak bence sanat,sanattan anlayan bir toplum içindir.


ONUR ÇOBAN
RTS 2.sınıf